Fort Kochi - Dorothea Lambertina Zeijsig (1774-1800)

De geboorte- en overlijdensdatum van Dorothea kennen we alleen van haar grafmonument op de Nederlandse begraafplaats in Kochi. Ze werd geboren 6 november 1774 en overleed op 10 november 1800. Ze was toen slechts 26 jaar en 4 dagen oud. Uit de fragmentarisch bewaarde doop- en trouwboeken van Kochi weten we dat ze in de loop van november 1774 gedoopt werd als dochter van Jeremias Zeijsig^[i] en Cornelia Elisabeth van der Weijden. Als doopgetuigen traden op Jan Lambertus van Spall en Maria Margaretha Prins. Dorothea had een ouder zusje genaamd Cornelia Ernestina. Zij werd geboren en gedoopt in november of december 1770.^[ii]

Dorothea was pas vijftien jaar oud toen ze in april 1790 trouwde met de negentienjarige onderkoopman Johan Andries Daimichen. Zo jong trouwen was voor een meisje van Europese afkomst ongebruikelijk. In haar korte leven maakte ze veel mee. Ze verloor haar moeder toen ze acht jaar was, kreeg haar eerste kind op zestienjarige leeftijd en bij haar overlijden was ze net zesentwintig jaar oud en moeder van drie kinderen. Het oudste kind werd gedoopt op 30 oktober 1791 en kreeg de namen Johan Christiaan Jeremias. Als doopgetuigen traden op Johan Adam Cellarius en Maria Catharina Daimichen, zwager en (schoon)zus van het jonge stel. Johanna Christina Helena werd gedoopt op 10 november 1793. Bij deze doop traden zwager en (schoon)zuster Johannes van Blankenberg en Anna Helena Daimichen aan. Het derde kind werd Godefrudus genoemd, naar de net overleden broer van Johan. Hij werd 12 juli 1795 gedoopt en ten doop gehouden door de zus van Dorothea en haar man Cornelia Zeijsig en Abraham Gerritszn van der Sloot. Opvallend is het ontbreken van de vader van Dorothea en de moeder van Johan als doopgetuigen ondanks dat zij beiden nog leefden.^[iii]

Zelfs een uitgebreide zoektocht door de archieven levert weinig aanvullende informatie op over het leven van dit echtpaar Daimichen-Zeisig. Ze leefden in een tijd waarin het gezag over Kochi na een korte heftige strijd overgenomen werd door de Engelsen en de VOC-dienaren afgesneden werden van hun contacten met Batavia en Nederland. Vanaf 1794 kwamen Nederlandse schepen niet meer aan op de rede van Kochi, nadat Engelse blokkades de VOC belette om schepen uit Nederland te laten vertrekken. Bovendien kreeg het dreigende faillissement van de compagnie in 1796 zijn beslag. Niet alleen had de stad Kochi zware schade opgelopen bij de beschietingen op de stad door de Engelsen, maar velen waren ook afgesneden van werk en inkomen.

Johan en Dorothea waren beiden geboren in Kochi. Johan had een Duitse vader en een moeder die op de kust van Malabar was geboren. Dorothea had twee ouders die geboren waren op de Malabaarse kust en toch beschouwden zij zich zelf niet als daar thuishorend, zoals blijkt uit het weinige dat gevonden is over hen.

Plaan van de stadt Couchim (anoniem, ca. 1720) met de locatie van de het Weeshuis
(Universiteitsbibliotheek Leiden, Collectie Bodel Nijenhuis 002-11-029)

Een van de weinige instituten van de VOC die werkzaam bleef was de Weeskamer. Niet alleen droeg deze zorg voor de wezen van VOC-dienaren, maar fungeerde ook als een soort bank. Zij moest het geld beheren van de wezen en daarom leende de Weeskamer ook geld uit en verstrekte hypotheken tegen een redelijk hoog rentepercentage. De enige manier om geld naar Europa of vice versa te krijgen, was het storten van het bedrag in de kas van de Weeskamer die daarvoor een op naam gestelde wissel afgaf die bij de Weeskamer van een van de Kamers van de VOC in Nederland geïncasseerd kon worden. En de enige manier om de – vaak ongewenste – bemoeienis van de Weeskamer te ontlopen, was het laten opmaken van een testament en daarin de Weeskamer uit te sluiten van de zorg over de wezen. Omdat de kinderen van Johan en Dorothea niet genoemd worden in de Weeskamer, is het mogelijk dat hun testament een dergelijke uitsluiting bevatte of, en ook dat is niet uit te sluiten, de kinderen waren al voor hun moeder overleden. In ieder geval schreef Johan Daimichen op 1 september 1803 een briefje aan de Weeskamer waarin hij liet weten dat hij wegens de langdurige oorlogsonlusten zodanig achteruit geteerd is dat hij onmogelijk in staat was om voor eind augustus de tweejarige interest te voldoen van 300 rupya op zijn twee bij de weeskamer verhypothekeerde woningen. Daarom verzocht hij zijn schuld te verhogen met 300 rupya zodat, als hulp zou komen uit het vaderland, wat zij nu iedere dag verwachtten, hij dat zou kunnen betalen. Tenslotte waren de panden veel meer waard dan de hypotheek die erop rustte, zo betoogde Daimichen, en was het niet verstandig de huizen onder de huidige omstandigheden te verkopen, aangezien zij nog niet de helft van hun werkelijke waarde zouden opbrengen.^[iv] Gezien de hoeveelheid van dit soort brieven in het dossier was de nood hoog.

Johan beschouwde Nederland dus als het vaderland. Het briefje aan de Weeskamer was in het Nederlands geschreven zoals alle correspondentie in dit archief. Toch is te zien aan de handtekeningen onder de brieven dat de ondertekenaar een andere hand van schrijven had dan het regelmatige klerkenschrift waarin de brieven zijn opgesteld. De Weeskamer klaagde al in 1760 dat er maar zo weinig mensen waren die Nederlands spraken en schreven en dat de voertaal doorgaans Portugees was. Gedurende de hele achttiende eeuw was er nog geen handvol Europese vrouwen terug te vinden, dus vrijwel alle Europese mannen die aan de kust van Malabar bleven wonen hadden geen andere keus dan een vrouw te trouwen die daar geboren was. Vaak waren dit vrouwen van een Europese vader en een moeder die deels Europees was. Hoe zat dat bij Dorothea en Johan?

Voorouders Dorothea Zeijsig

Voorouders Johan Daimichen

De Genealogische gegevens kwartierstaat Dorothea Zeijsig:

Dorothea Zeijsig:

• doop- en trouwboek Cochin, informatie grafmonument.

Jeremias Zeijsig:

• Geboorte-, huwelijk-, en overlijdensdatum ontbreken. Uit bronnen blijkt dat hij geboren is voor 1740 waarschijnlijk in Cannagoor, trouwde rond 1768 en overleed na 1796.
• In het journaal en grootboek van het schip Haaksburg staat de aantekening dat Christiaan Zijzig uit Gorcum 23 april 1740 is overleden en vrouw en kinderen na laat^[v]. Het dorp Schelluinen ligt onder de rook onder Gorinchem.
• 27 december 1743 hertrouwde in Cochin Dorothea Vooght van Coilan weduwe wijlen den boekhouder Christiaan Zeijstig met Joan Kleijn van Naumburg, boekhouder en secretaris van den achtbare raad van justitie desen stede jonge man.^[vi]
• 1751 Jeremias Zeijsing van Cochin in dienst als soldaat 9 gulden per maand 1761 assistent per maand 16 gulden, 1764 assistent 24 gulden per maand.^[vii]
• 1766 Jeremias Zeijsig en Debora Voogd getuigen bij de doop van Dorothea dochter van Dick Jager en Adriana Jansz
• 1768 huisgezin van Jeremias Zijzig, 1 man en 2 vrouwen van Europese ouders, 3 mestieze vrouwen, 2 inlandse mannen, 1 inlandse vrouw, 4 mannelijke totslaafgemaakten, 3 vrouwelijke totslaafgemaakten.^[viii]
• 1770 den .. br: Cornelia Ernestina vader Jeremias Zeijsig moeder Cornelia Elisabeth van der Weijden doopgetuigen Abraham Toussain en Isabella Ernestina de Bruijn.
• 3 aug.1771 Verklaringen van Philip Phiilpse vrij man en bakker in Cochin verklaarde op verzoek van Jacob Voogt, onder-chirurgijn dat het waar en waarachtig is dat op de eerste van deze maand 's avonds rond half toen de assistent Jeremias Zeising , die in zijn buurt woont in zijn huis is gaan schelden en vervolgen het venster geopend heeft en heeft gezegd "Oom Jacob jou lappers streken weet ik wel, gij bent wel mijn oom maar gij bent een canalje, komt maar hier buiten" dat de requirant in deze heeft geantwoord "mijn hond zal buiten komen en gemelde Zeijsing daarop weer geantwoord heeft "presenteert gij mij uw hond ik u mijn gat om te kussen" Zeijsing heeft het meermaals herhaald waarop hij zijn venster heeft gesloten en niet meer gehoord heeft wat hij nog meer gezegd heeft".^[ix] Jeremias noemt Jacob Voogt zijn oom. Jacob heeft o.a. een zus Debora Vooght die de weduwe is van Christiaan Zeijsig. Christiaan’s vader heette Jeremias. Uit deze informatie is af te leiden dat Christiaan en Debora de ouders zijn van Jeremias. Dat wordt ondersteund door het gezamenlijk optreden als doopgetuigen in 1766 en het feit dat twee vrouwen van Europese ouders bij hem inwonen in 1668.
• 1772 Jeremias Zeiing op Cochin gekwalificeerde persoon, absoluut assistent op negotie 24 gulden per maand.^[x]
• 1777 huisgezin van Jeremias Seijsing, boekhouder, 1 Europese man, 1 mestieze man 3 mestieze vrouwen en 2 mestieze dochters, 4 mannelijke totslaafgemaakten en 5 vrouwelijke totslaafgemaakten.^[xi]
• 21 augustus 1785 Jeremias Zeisig en Margaretha Elisabeth. Swabe doopgetuigen Maria Theresia dochter van Jan Jacob Bemer en Maria Elisabeth Jacobs.
• 1796 Jeremias Zeisig woont in een huis van Pasquella Lucasz., de schoonmoeder van zijn dochter, en kan de huur van 2 x 20 rupya niet meer betalen want hij heeft geen werk meer.^[xii]
• 6.1806 Op verzoek van Ernestina Zeijsig wed. Abraham van der Sloot heeft Hendrik Leendert Groenbaart zich begeven naar het sterfhuis van Jeremias Zeijsig en het testament geopend

Christiaan Zeijsig:

• Gedoopt 25 mei 1701 Schelluinen in Nederland.^[xiii] Trouwde voor 1740 en overleed 23 april 1740 in Kochi. Werd half wees door het overlijden van zijn moeder voor december 1707. Is een deel van zijn jeugd in huis bij schoolmeester en oom en tante Gelderblom- Bree.
• vertrek april 1722 met de Haaksburg van de kamer Amsterdam als soldaat. Aankomst Batavia 28 januari 1723. Van 1724 tot 1726 Kochi daarna naar Coijlang, in 1727 naar Cochin en in 1734 naar Cananoor. Komt in 1739 terug naar Kochi. Is ondertussen bevorderd van lanspassaat naar boekhouder en pakhuismeester. Overleed 23 april 1740 in zijn huis in Cochin zonder testament opgemaakt te hebben. Hij laat vrouw en kinderen na.^[xiv] Naast zijn zoon Jeremias waren er nog twee dochtertjes die tussen 23 april 1740 en 21 oktober 1740 zijn overleden^[xv].

Jeremias Zeijsig:

• 1699 woont in Schelluinen en trouwde, als huursoldaat van het Keizerlijke leger van Wurtemburg, 21 november 1700 in Schelluinen Cornelia Leenderts Bree. Hij huwde voor de tweede keer 20 december1707 Pieternella Leenderts Bree, zijn schoonzusje. Hij overleed voor 23.9.1724 als zijn weduwe hertrouwde met Bernard Adolph de Prato dominee in Hoogblokland. Uit dit tweede huwelijk worden tussen 1708 en 1713 vier maal een dochter geboren met de naam Maria Elisabeth. Op 18 januari 1722 werd een zoon Leendert ten doop gehouden in Schelluinen.^[xvi]

Debora Vooght:

• Geboren rond 1717, overleden na 1768. In 1768 woont haar zoon Jeremias Zeijsig in een huis met o.a. 2 Europese vrouwen. Zijn moeder en zijn vrouw hebben een Nederlandse vader en worden als Europees beschouwd. Zie noot VIII.
• 27 december 1743 hertrouwde in Kochi Dorothea Vooght van Coilan weduwe wijlen den boekhouder Christiaan Zeijstig met Joan Kleijn van Naumburg, boekhouder en secretaris van den achtbare raad van justitie desen stede jonge man.^[xvii] Hij kwam met de Hogersmilde in 1725 voor soldaat als Johan Klein van Naunburg naar Indië, kwam in 1732 naar Kochi. Hij overleed 12 april 1745 in Cochin een weduwe nalatende. Hij heeft een testament gemaakt.^[xviii] Op 11 april 1745 op verzoek van Joan Klijn boekhouder en secretaris van de raad der Justitie van Kochi ziek te bed liggende, maar zijn memorie wel hebbende, benoemde hij zijn vrouw tot zijn enige en universele erfgename. Hij is in 1734 uitgevaren voor soldaat met de Hogersmilde. Op 24 juli 1745 door weesmeesters getekend.^[xix]

Barend Vooght:

• Geboren rond 1690 in Zutphen. Trouwde voor 1717 met Maria Persoon en overleed 19 maart 1751 in Cochin.
• Barent Vooght van Zutphen vertrok met Huis te Loo 10 juni 1709 als soldaat, werd onderweg door de scheepsraad benoemd tot matroos. Ging op Kaap de Goede Hoop het ziekenhuis in en ging verder naar Indië met Huis te Boele. Schuldbrief 150 gulden aan Harmen de Wint. In 1713 overgeplaatst naar Coilan en in 1749 naar Kochi. Overleden 19 maart.1751.^[xx]
• 1728 Barent Voogt constabel, huisgezin bestaat uit 1 Europese man, 1 mestieze vrouw, 2 zonen van 3 en 0 jaar, 3 dochters 11, 8 en 7 jaar, 2 vrouwelijke totslaafgemaakten.^[xxi]
• 1747 26 oktober, Barend Voogt en Maria Persoon maken een testament. Hij is enigszins ziekelijk en de vrouw gezond. Dit is hun eerste testament. Zij stellen buiten slavernij Antikan, hun vrouwelijke totslaafgemaakte, nadat zij beiden zijn overleden. Tevens verzoekt Barend de kamer Amsterdam zijn gage uit te betalen uit zijn erven. Hun erven zijn hun kinderen Dorothea Voogt van Coilan wed. Christiaan Zeijstig, Engelsina, huisvrouw van Jan Loewijk Zeeligman in Canagoor, Barend Voogd, jong assistent op de secretarie van Kochi, Samson Voogd, soldaat in dienst van de VOC en Jacob Vooght van Cannanoor (in 1750 19 jaar oud) ^[xxii]

Maria Persoon:

• Geboortedatum onbekend. Overleden na 1767.
• 1763 onder-chirurgijn Jacob Voogd als gemachtigde van zijn moeder Maria Persoon wed. Barend Voogd volgens procuratie 14 maart 1750 dat hem mag worden afgegeven 757 guldens 12 stuivers welke door de heren weesmeesters van Rotterdam naar Batavia ten behoeve van zijn moeder zijn overgezonden per wissel die haar aangekomen is uit de nalatenschap van Pieter Jacob Vijftigschild (uit Ouderkerk aan den IJssel) als naaste familielid van moederszijde is aan bedeeld.^[xxiii] Zij staat bekend als een zeer behoeftige vrouw.

• 1767 augustus doop Jacob Hendrick in 't avondgebed. Ouders Philip Engelhart Gil en Geertruida Maria Zeligman getuigen Jacob Voogt en Maria Perzoon.

Cornelia van der Weijden:

• Geboorte rond 1750 en trouwdatum voor 1768. Overleden rond 1783 in Cochin.
• 1770 den .. br: Cornelia Ernestina vader Jeremias Zeijsig moeder Cornelia Elisabeth van der Weijden doopgetuigen Abraham Toussain en Isabella Ernestina de Bruijn. Zij trouwde Abraham Gerritsz van der Sloot.
• 1784 De moederlijke erfportie voor haar twee dochters bedraagt 720 guldens en 60 cent en komt voor op het journaal van de weeskamer vanaf 1783/1784.^[xxiv]

Teunis van der Weijden:

• Geboren rond 1715 in Den Briel, trouwdatum rond 1750. Overleden 9 juli 1778 in Cochin.
• Teunis van der Weijden kwam van den Briel in 1734 met de Hillegom als soldaat. Werd in 1753 meesterknecht der scheepstimmerlieden 36 gulden per maand.^[xxv]
• 1763 Hij leeft in behoeftige staat.^[xxvi]
• 1764 Huisgezin van Teunis van der Weijden zou bestaan uit 1 Europese man, 2 mestieze dochters, 2 inlandse vrouwen, 2 vrouwelijke totslaafgemaakten, waarvan 1 meisje.^[xxvii]
• Naast Cornelia kreeg hij met zijn echtgenote ook Dorothea Maria van der Weijden. Zij trouwde voor 1774 met Johan Hendrik Vogt. Met hem kreeg ze vier kinderen voor dat zij voor 29 september 1782 overleed. Op deze datum hertrouwde Johan Vogt met Augustina Johanna Claassens.

Regina Abrahamse Troeff:

• Geboortedatum onbekend. Afkomstig uit Batavia, trouwdatum rond 1750. Overleden na juli 1770
• 1770 in juli doop Dorothea Regina dochter van Gerrit Rjjkhouwer en Climea Voogt. Getuigen doop Gerrit Stoebert en Regina Troef in plaats van Abraham Toussaint.

Abraham Troeff:

• Geboortedatum onbekend. Waarschijnlijk afkomstig uit Leiden.
• In de periode 1720 tot en met 1735 komt een Abraham Troeff voor in Batavia. In 1735 is hij overleden en worden bezittingen van hem verkocht door zijn universele erfgename en weduwe Maria Catharina Simonsz van der Heijden.^[xxviii]

Noten

^[i] Naamsvarianten zijn: Seisig, Zeijslich, Sijsig, Zeijsing, Zijzig, Zeijng, Seijsing. Voor de leesbaarheid heb ik gekozen voor Zeijsig

^[ii] Datum doop is niet ingevuld alleen maar …br. Haar doop is de op een na laatste van het jaar 1770.

^[iii] Gens Nostra 1992, doop- en trouw boeken Cochin

^[iv]NA 1.11.06.11_1546 scan 0043 Weeskamer 1800-1803

^[v] NA 1.04.02.5790 scan 99

^[vi] NA 1.11.06.11 309 scan 43

^[vii] NA 1.04.02. 12497 scan 61

^[viii] NA 1.04.02. 12500 scan 62

^[ix] NA 1.11.06.11.849 scan 60ev

^[x] NA 1.04.02.12502 scan 0160

^[xi] NA 1.04.02.12505 f 81

^[xii] NA 1.11.06.11.1495

^[xiii] RAG doopboeken Schelluinen

^[xiv][xiv] NA 1.04.02.5790 scan 99

^[xv] NA 1.04.02.9030 scan 142

^[xvi] RAG doop- en trouwboeken Schelluinen

^[xvii] NA 1.11.06.11 309 scan 43

^[xviii] NA 1.04.02.12475 scan 5

^[xix] NA 1.04.02. 6865 scan 816 ev

^[xx] NA 1.04.02.5597 scan 224

^[xxi] NA 1.04.02.12524 scan 10

^[xxii] NA 1.04.02. 6865 scan 904

^[xxiii][xxiii] NA 1.11.06.11.664 scan 112

^[xxiv] NA 1.11.06.11.1207 scan 4

^[xxv] NA 1.04.02.12522 scan 1762

^[xxvi] NA 1.11.06.11.664 scan 133

^[xxvii] NA 1.04.02.12522 scan 41

^[xxviii] NA 1.04.02.7558 scan 152