Fort Kochi - Jacob Krantz (1735-1787) and Maria de Rode (1771-1798)

Jacob Kraus van Edenburg, kapitein-luitenant en commandeur over de artillerie, werd geboren op 13 februari 1735 in Edenburg en overleed 26 januari 1787 in Kochi. Hij was gehuwd met Klara Elisabeth Schaak. Maria Elisabeth de Rode werd geboren 22 oktober 1771 en overleed op 10 januari 1798 in Tranquebar. Zij was gehuwd met Johan Casper Kautz en geadopteerd dochter van Jacob Krantz en Klara Elisabeth Schaak.

Het zoeken naar informatie over de man die in Kochi begraven ligt als Jacob Krantz wordt bemoeilijkt door een aantal factoren. Ten eerste het feit dat een buitenlandse naam vaak verhaspeld werd en er geen vaste schrijfwijze gehanteerd werd. Men schreef op wat men hoorde en dan ging het nog al eens mis. Soms kan het land van herkomst uitkomst brengen. Het scheelt of je naar een Schotse, een Duitse of Zuid-Afrikaanse naam zoekt en toeval wil dat in alle drie de landen een plaats voorkomt met die naam, ook al is die in Duitsland piepklein. Edenburg in Zuid-Afrika valt echter af omdat het pas in 1862 gesticht is. Maar ook bij onze Jacob geeft dat weinig duidelijkheid, omdat aanvankelijk niets uit te sluiten valt. Daarnaast is er de pech dat in het Kochi van de tweede helft van de achttiende eeuw de familienamen Krouse, Crouse, Croese, Kautz, Koutz, Kraus en Krantz voorkomen die minstens twee, maar misschien wel drie verschillende families blijken te zijn. Het lijkt op een spelletje blindemannetje. Tot een testament opduikt van een Jacob Kraus dat aanknoping biedt.

Dat het over de juiste persoon gaat, blijkt uit het feit dat hij in zijn testament geld nalaat aan zijn adoptief dochter Elisabeth de Rode. Hij verklaarde in 1759 met het schip Vrouwe Petronella van de kamer Amsterdam, als soldaat vetrokken te zijn. Maar zijn naam komt niet voor in de database voor opvarenden. Het grootboek van de Vrouwe Petronella biedt echter uitkomst. Op bladzijde 335 komt Jacob Kouser uit Edenburg voor. Hij vertrok als soldaat, verbleef vanaf augustus 1762 in Colombo (Ceylon), trouwde in 1768, werd in januari 1782 overgeplaatst naar Kochi waar hij op 26 januari 1787, na getesteerd te hebben, is overleden. Omdat de laatste gemachtigde die zijn openstaande saldo van 4.957 gulden opnam luisterde naar de naam Gottlob Silo mogen we aannemen dat Jacob Krantz is geboren in het piepkleine Edenburg in Duitsland.^[i]

Uit het testament blijkt ook dat hij getrouwd was met Klara Elisabeth Schenk. Naast hun adoptief dochter hebben zij geen eigen kinderen gekregen. Jacob liet in het testament opnemen hoe zij Elisabeth geadopteerd hebben. Als acht maanden oude baby hadden ze haar in huis genomen na het overlijden van zijn vriend Jan de Rode en zijn vrouw Louisa Kareira. Elisabeth zou geboren zijn in Kalpetta. Het is echter niet duidelijk of haar ouders beiden overleden waren en een testament van hen is niet gevonden. De familie van Clara woonde in Negombo op Ceylon (Sri Lanka).

Maria Elisabeth de Rode trouwde, net 16 jaar oud, op 28 oktober 1787 in Kochi met de dertigjarige Johan Casper Kautz van Cochin, zoon van Johan Arend Koutz van Keller en Maria de Silva van Cochin. Samen kregen zij vijf kinderen die allemaal in Kochi geboren en gedoopt werden:

• 15-2-1789 Jacob Arent, getuigen Christiaan Wilhelmus Kautz en Sara Elisabeth Schaak^[ii]
• 7-8-1791 Clara Maria, getuigen Johan Peter Rottler van Tranquebar en Clara Elisabeth Schaak.
• 9.1792 Petrus Casparus, getuigen Johan Peter Rottler van Tranqueban en Clara Elisabeth Schaak
• 17-5-1795 Frederik Daniel, getuigen Daniel van der Sloot en Isabella Adriana de Krouse
• 18-12-1796 Elisabeth Ernestina, getuigen Johan Peter Rottler, Deens missionaris te Tranquebar, en Cornelia Elisabeth Zeijsig.

Ondanks dat haar adoptiemoeder op 27 april 1788 was getrouwd met Peter Rottler en verhuisde naar het 500 kilometer verder op gelegen Tranquebar, waar de Deense missiepost was, bleef Elisabeth de Rode niet alleen achter maar met een eigen gezin. Bovendien blijkt uit de doopgetuigen van haar kinderen dat haar moeder en haar man met regelmaat in Kochi waren, dat ondertussen in Engelse handen was overgegaan. Johan Kautz was lid van de Nederlandse Raad van Justitie onder Brits bestuur en zal zo een inkomen hebben genoten.

Tragedie

Maria Elisabeth ging ook op bezoek bij haar moeder in Tranquebar. Daar sloeg het noodlot toe, want daar overleed zij op 10 januari 1798. Haar man en kinderen waren in Kochi achtergebleven en toen Johan in februari 1798 hoorde van haar overlijden, stelde hij meteen het Engelse bestuur op de hoogte en gaf aan daar naar toe te willen gaan met zijn kinderen.^[iii] Hij leende op 12 april 1798 geld op een wissel voor een som van 400 zilveren Suratse ropijen en vertrok met zijn kinderen richting Tranquebar money in a bill of exchange for a sum of 400 Suratian silver rupees and left with his children for Tranquebar.^[iv] Op 23 juni 1798 kwam er een  brief aan de heren van weesmeesters in Kochi. De kapitein van de snauw Crocodille liet weten dat het waar was dat in de krant van Madras van 13 juni 1798 had gestaan dat de snauw in de Golf van Manaar was gezonken en dat daarbij het medelid van de weesmeesters van Kochi Jan Casper Kraitsz met zijn vier ‘onmondige’ kinderen ongelukkig was verdronken.

Melding van het verdrinken van Krantz en zijn vier 'onmondige'  kinderen
(NL HaNA 1.11.06.11 1484 scan 0047)

Alleen de jongste, Elisabeth Ernestina van anderhalf jaar had de ramp overleefd. Zij kwam terug in Kochi en naar men mag aannemen ook het lichaam van haar moeder. Johan en Elisabeth hadden geen testament opgemaakt en daardoor viel de kleine wees nu onder toezicht van de weeskamer van Kochi. Die verkochten de hele inboedel en de opbrengst werd veilig in de weeskas gestort, zodat zij een mooi spaarcentje zou hebben als ze meerderjarig werd. Helaas werd die kas geplunderd door de weesmeesters zelf, dus daar had ze niet meer zo veel van te verwachten.^[v] De kleine Elisabeth werd liefdevol opgenomen in het huis van de welgestelde ‘Juffrouw Poolvliet’, geboren als Sara Harmansz., echtgenote van Adriaan Poolvliet.^[vi] Ze zou daar nog ruim 8 jaar een veilig onderkomen hebben tot in 1807 juffrouw Poolvliet overleed. Wat er daarna met de inmiddels 10-jarige Elisabeth is gebeurd is onbekend.

Notes

^[i] NA 1.04.02.6374 scan 0740 Elisabeth Schenk

^[ii] Waarschijnlijk een verschrijving van Clara

^[iii] NA 1.11.06.11.1484 scans 0047 0048 en 0058ev

^[iv] NA 1.11.06.11.1502 scan 0013

^[v] Singh, A  Fort Cochin in Kerala, 1750-1830

^[vi] NA 1.11.06.11.1494 scans 117 tot en met 143