Nagapattinam - Korte inleiding op Karikop

Niet lang nadat in 1665 de Nederlanders het fort bij Nagapattinam hadden veroverd op de Portugezen, werd een nieuwe begraafplaats aangelegd, meer landinwaarts. De begraafplaats staat tegenwoordig bekend als ‘karikop’, een verbastering van het Nederlandse woord ‘kerkhof’.

De oude toegangspoort bestaat nog, maar is dichtgemetseld. Boven de poort is een steen opgenomen met de volgende tekst: Beati Morientes in Domini (gelukzalig zijn zij die in de Heere sterven). Een groot deel van de muur rond de begraafplaats bestaat nog, maar aan de zijde waar de begraafplaats later werd uitgebreid is deze verdwenen. Het nieuwe deel van de begraafplaats is nog steeds in gebruik, terwijl het oorspronkelijke deel nagenoeg geheel begroeid is met dicht struikgewas.

Het oudste grafmonument op Karikop is voor Ioannes Kruyf, overleden in 1664. Het jongste grafmonument met een Nederlandse tekst is voor Eleteria Alexandersz., overleden in 1804. Het jongste grafmonument met een Nederlandse naam is voor C.E. Leembruggen, de Armeense echtgenote van R.H. Leembrugge, een voormalig dienaar van de VOC in Surat en eveneens hier begraven. Het echtpaar overleed respectievelijk in 1833 en 1819, lang nadat de Nederlanders in 1781 de macht in Nagapattinam hadden overgedragen aan de Britten.

Restauratie

In 2014 is de site van de oude begraafplaats door de Prime College of Architecture & Planning in Kilvelur ontdaan van de meeste vegetatie in verband met een schoolproject, maar in mei 2017 was de begraafplaats weer volledig overwoekerd en slechts beperkt toegankelijk. Alleen de grote tombe van Antonia van Steelant kon met enige moeite worden bereikt. De meeste andere monumenten waren niet of nauwelijks zichtbaar door de begroeiing. De eigenaar van de kerk is de CSI St-Peters Church in Nagapattinam. De kerk zelf werd in 1774 door de Nederlanders gebouwd.

Situatie 2014 (foto Prime College of Architecture & Planning in Kilvelur)

Sleutelelement in de hedendaagse beleving van de begraafplaats is de koepel van Van Steelant en vooral het medaillon dat aan alle vier de zijden op de buitenkant van de koepel zichtbaar is net als op de zerk die de graftombe bedekt. Het medaillon is geen echt wapen, maar toont een achttiende-eeuwse interpretatie van een oude Griekse legende over Aphrodite of het Romeinse equivalent, Venus, die uit de zee oprijst en door de wind vooruit werd geblazen, hetgeen een voorspoedig leven symboliseert. In de St-Peters church bevindt zich een rouwbord voor Antiona van Steelant met dezelfde afbeelding.

Tombe Antonia van Steelant (foto René ten Dam, januari 2020)

In 2020 zijn de tombe van Van Steelant en de gedenknaald voor Adriana Mossel-Appels op initiatief van Hans Schiebroek († 2018) gerestaureerd met financiering van het Prins Bernard Cultuurfonds. De werkzaamheden zijn uitgevoerd door restauratie architect Sakthi Murugan onder supervisie van dr. Suresh van INTACH met begeleidend advies van de Nederlandse stichting Dodenakkers.nl en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. De restauratie is in het voorjaar van 2021 afgerond. Een verslag van de restauratie volgt.

Obelisk november 2020 (foto Sakthi Murugan)

Nieuwe betekenissen

De graftombe voor Van Steelant heeft tegenwoordig een nieuwe betekenis gekregen. Volgens de lokale bevolking gaat het om het graf van een koningin, een ‘Rani’, wat waarschijnlijk komt door de kroon boven het medaillon en het uiterlijk van de grote koepel zelf. Een tweede verhaal gaat over Van Steelants overlijden als gevolg van de bevalling. Een lokale legende verhaalt dat wanneer iemand 's nachts zijn oor op de grafsteen legt, men de wieg van het doodgeboren kind kan horen bewegen. Deze verhalen vertellen ons dat de begraafplaats en in het bijzonder de tombe van Van Steelant een eigen betekenis hebben gekregen voor de lokale bevolking.

Maar er zijn ook enkele wijzigingen te vinden op het monument. Sommige van de gezichten van Aphrodite op de koepel zijn veranderd of hersteld tot een wat meer Indiase uitstraling. Daarnaast is de rand van de grafsteen rood geverfd. Ook zijn er enkele symbolen, zoals een kruis en bloemen, op de voet van de tombe geschilderd. Het wijst erop dat het graf wordt gebruikt voor hedendaagse aanbidding.

Header: Poort Karikop (foto René ten Dam, January 2020)

[Meer informatie over de begraafplaats volgt.]

Literatuur

• Bauke van der Pol, De VOC in India – Een reis lang Nederlands erfgoed in Gujarat, Malabar, Coromandel en Bengalen. Zutphen, 2011. 
• Martin Krieger, European Cemeteries in South India – Seventeenth to Nineteenth Centuries. Delhi, 2013.
• Marion Peters, In steen geschreven – Leven en sterven van VOC-dienaren op de kust van Coromandel in India. Amsterdam, 2002.
• Global report on the visit to India of the Cultural Heritage Agency Team (May 12 to 21 2017)
• Global report on the Cultural Heritage Agency Team’s Second Visit to India (3 to 16 January 2020)

Referentie: SC-IND-015