Brooklyn – First Dutch Cemetery (verdwenen)

Na de succesvolle vestiging van een Hollandse kolonie op de zuidpunt van Manhattan werden in 1628 in het fort Nieuw Amsterdam de eerste reguliere kerkdiensten gehouden. Dat gebeurde in een ruimte van de graanmolen die de kolonisten hier hadden gebouwd. In 1633 werd de eerste houten kerk gebouwd nabij de oevers van de East River.

In de eerste jaren ontgonnen de kolonisten veel land op het eiland Manhattan en op de oevers van nabij gelegen eilanden, zoals het Lange Eiland (nu Long Island). De grond werd op eenvoudige wijze ‘gekocht’ van de inheemse stammen die er woonden. De koop was vaak met goederen en niet met geld. In de decennia daarna werden op Manhattan en het Lange Eiland talloze nederzettingen gesticht. Daaronder in 1646 op het Lange Eiland het dorp Breuckelen, waar in dat gebied  al eerder enkele boerderijen waren gebouwd. Ook bij de locatie waar de veerboot over de Oostrivier vanaf Manhattan aanmeerde, ontstond al snel een kleine nederzetting (nu het eind van Old Fulton Street).

De opstelling van de grafstenen van het kerkhof van Brooklyn in Cedar Dell op Green-Wood-Cemetery.

Lange tijd waren de bewoners van het westelijke deel van het Lange Eiland afhankelijk van Nieuw Amsterdam. Kerkelijk gezien duurde dat tot 1654. In dat jaar kregen de bewoners van de dorpen op het Lange Eiland met dominee Johannes Theodorus Polhemius (1598-1676) hun eigen voorganger. Polhemius bediende toen met name de dorpen Vlackebos of Midwout (Flatbush) en Nieuw Amersfoort (Flatlands) en de inwoners van het kleinere Breuckelen moesten dus de eerste jaren vooral improviseren. De dominee was Duits van geboorte, maar getrouwd met een Nederlandse en bij toeval was hij via Brazilië in de Nederlandse kolonie terecht gekomen. Voor de kleine dorpjes op het Lange Eiland was de dominee een godsgeschenk. In april 1656 preekte de dominee voor het eerst in Breuckelen en dat jaar wordt dan ook gezien als het officiële begin van de kerk van Breuckelen. Pas in 1660 kreeg Breuckelen een eigen dominee: Henricus Selijns (1636-1701) en in 1666 werd de eerste kerk in Breuckelen gebouwd. Dat was ter hoogte van de huidige Fulton Street tussen Lawrence en Bridge Streets.

De begraafplaats (later kerkhof)

De eerste begravingen in Breuckelen vonden al plaats voordat er een kerk was. Het zal niet altijd gemakkelijk zijn geweest om de doden naar de bestaande begraafplaatsen in Nieuw Amsterdam te brengen. Bovendien was dat kostbaar en gevaarlijk. Het is waarschijnlijk dat de kerk naast het kerkhof werd gebouwd. Latere beschrijvingen geven aan dat er tussen kerk en kerkhof een weg liep. Het kerkhof werd in de zeventiende eeuw aangegeven als ongeveer ‘about half an acre of ground’ groot. Dat wil zeggen dat het ongeveer 2.000 m2 groot was. Over hoe het kerkhof gebruikt werd, is weinig vastgelegd.^[1]

Stèle in zandsteen voor Rem Remsen (1683-1752) met een klassieke gevleugelde doodskop.

Daarmee was het de eerste Europese begraafplaats op Long Island naast de al bestaande inheemse begraafplaatsen. Net ten zuiden van het dorp Breuckelen, bij Freeke’s molen aan de Gowanus kreek lag zo’n begraafplaats. Door de latere eigenaars van de grond is hier weinig piëteitsvol mee omgegaan. ^[2] Tegenwoordig rest er niets meer van dergelijke begraafplaatsen. Wel stuit men in Brooklyn vandaag de dag bij nieuwbouwprojecten zo en nu dan bij opgravingen op sporen van oude begravingen. Zo bleek bij opgravingen bij het kerkhof van Flatlands dat eerdere graven behoorden tot inheemse stammen.^[3]

Komst van de Engelsen

Nadat de Nederlandse kolonie in 1664 was overgenomen door de Engelsen veranderde er in de kerk zelf niet zoveel. Die bleef vallen onder de hervormde gemeente van Amsterdam in Nederland en de taal bleef lange tijd Nederlands. In de kerk en op het kerkhof was de Nederlandse taal tot eind achttiende eeuw hoor- en zichtbaar, daarna werd het Engels de voer- en schrijftaal. Tot 1920 waren er in Brooklyn evenwel nog kleine Nederlandse enclaves te vinden. De meeste namen waren inmiddels verengelst, zoals Breuckelen tot Brooklyn en het Lange Eiland tot Long Island.

Een van de oudste grafstenen van het kerkhof; een eenvoudig stuk schist of veldsteen uit de eerste helft van de achttiende eeuw.

Een grote verandering was wel het erfrecht. In de Nederlandse kolonie hadden vrouwen evenveel recht op een deel van de erfenis als de mannen. Onder de Engelsen was zo’n verdeling niet toegestaan, maar de Nederlanders wisten voordeel te halen uit hun situatie en deze naar eigen hand te zetten. Veel land raakte op den duur echter in handen van Engelse families en door onder elkaar te trouwen, raakten de Nederlandse namen geleidelijk op de achtergrond.

In 1776 liet de Dutch Reformed Church of Brooklyn een nieuwe kerk bouwen waarbij het kerkhof mogelijk werd uitgebreid. Al in 1805 was Brooklyn zodanig gegroeid dat een grotere kerk nodig was. In 1807 werd op een andere locatie een nieuwe kerk gebouwd en bleef alleen het kerkhof over. De oude kerk werd niet lang daarna afgebroken wat de ruimte gaf voor de latere Fulton Street.

Einde van de begraafplaats

Naarmate Brooklyn groeide, werd de toekomst van het kerkhof steeds meer onzeker. In 1840 was ten zuiden van Brooklyn Green-Wood Cemetery aangelegd. Deze begraafplaats bood niet alleen alle ruimte voor de overledenen in Brooklyn, maar ook die van Manhattan. Vanaf 1849 stond de gemeente New York ook niet langer toe om de kerkhoven in de drukker wordende stad te gebruiken. Daar had het kerkgenootschap weinig moeite mee omdat verkoop van de grond veel geld zou opleveren. In 1864 werd een comité aangesteld met het doel grond te kopen op Green-Wood. De Dutch Reformed Church of Brooklyn zou met deze grond haar eigen leden een begraafplaats kunnen blijven bieden. In februari 1865 rapporteerde het comité dat ze op Green-Wood een stuk grond konden aanschaffen dat bekend stond als Cedar Dell.^[4] Het ging in totaal om 45 stukken grond van ruim 4 bij 8 meter waarvoor de kerk per stuk $ 110 betaalde, een totaal van $ 4.950. Het comité kreeg toestemming om de aankoop te doen en de stoffelijke resten van het kerkhof vervolgens over te laten brengen. Dit alles te betalen uit de opbrengst van de verkoop van de grond van het kerkhof. Kennelijk nam het ontruimen van het oude kerkhof enige tijd in beslag, want pas in april 1869 werd de grond verkocht. De koper was Andrew S. Wheeler die hiervoor $ 112.000 betaalde. Wheeler zag kans ter plekke een luxe winkelpand van vijf verdiepingen te realiseren. Hoewel toen nog ver van het hart van Brooklyn had de locatie toekomst door de bouw van de Brooklyn Bridge. Met de vestiging van een warenhuis van Abraham & Straus werd het gebouw een succes en het gehele blok tussen Fulton en Livingston Street werd bebouwd waarmee alle verwijzingen naar kerk en kerkhof voor altijd zijn verdwenen.

Resten van de begraafplaats op Green-Wood

Het gedeelte dat de Reformed Church of Brooklyn had aangekocht, werd de ‘Old First section’ genoemd. De oude grafstenen die overgebracht waren van Fulton Street werden hier in een cirkel geplaatst, dicht op elkaar. Eromheen werden later nieuwe graven uitgegeven. Na de eerste aankoop werden door de Reformed Church nog ruim 700 grafplaatsen aangekocht die inmiddels alle in gebruik zijn.

In 2009 werd door het bestuur van Green-Wood al naar de cirkel gekeken, want onderzoek -  waarbij ook een Nederlandse funerair deskundige betrokken was -  wees uit dat het er niet goed voorstond met de grafstenen. De meeste bleken veel te diep in de grond te steken waardoor schade optrad en vooral teksten niet zichtbaar waren. In de loop van 2009 werden een groot aantal stenen omhoog gehaald, maar niet alle. Dat bleek te kostbaar. Bij het omhoog halen van de stenen kwamen verrassende teksten en ook afbeeldingen tevoorschijn. Het bleek ook dat er meer stenen te vinden waren met een Nederlandse tekst, zoals die van Rem Remsen (1685-1752) en verschillende van zijn familieleden. De familienamen van de hier begraven personen zijn via straat- of wijknamen gemakkelijk te plaatsen in de geschiedenis van Brooklyn. Zo vinden we ook hier het graf van Simon Boerum (1724–1775) en zijn vrouw Maria Schenck (1725-1771). Boerum was een van de leden van het Eerste Continentaal Congres van de VS dat de opmaat vormde voor de Onafhankelijkheidsoorlog. Boerum-Hill is een deel van Brooklyn dat naar de familie vernoemd is.

Voor aanvang van de renovatie van Cedar Dell werden alle grafstenen uit de grond gehaald. Sommige zaten zo diep dat ze alleen met groot materieel verwijderd konden worden (foto Neela K. Wickremesinghe).

De tientallen grafstenen vertonen over het algemeen een sterke verwering. De oudste stenen, waarvan slechts twee exemplaren zijn te vinden, bestaan uit schist of gewone veldsteen. Op een ervan is nog de datering 1734 te zien met de initialen D.N.. Latere grafstenen, ook daterend uit de achttiende eeuw, zijn vaker van bruin zandsteen. Terwijl sommige daarvan nog een goed leesbare tekst bevatten, zijn andere sterk aangetast en is er in het geheel niets meer leesbaar. Grafmonumenten uit de eerste helft van de negentiende eeuw zijn overwegend van een witte kalksteen, gelijkend op marmer. Ook hier is een grote diversiteit in verwering zichtbaar. In de meeste gevallen is de steen nog redelijk intact maar is de tekst geheel verdwenen. Op het kerkhof van Brooklyn, dat dus in het midden van de negentiende eeuw uit het straatbeeld verdween, stonden dus twee typen grafmonumenten, alle stèles. De vormverschillen tussen de zandstenen en de marmeren stèles zijn ook opvallend. De zandstenen stèles hebben over het algemeen een beëindiging met boogvormen en al dan niet gestileerde acroteria. Veel van de marmeren stèles kennen een rechte beëindiging of hebben een flauwe rondboog. Slecht een klein deel kent een vergelijkbare vorm.

Tijdelijke opslag van uit de grond gehaald monumenten in het voorjaar van 2022. Aan het kleurverschil is te zien hoe diep de stenen waren geplaatst.

De verzameling stèles bevat nauwelijks symboliek. Een enkele keer, zoals op de stenen voor Elizabeth Smith (ongedateerd) en enkele stenen voor de familie Remsen, komt een engelenkop voor. Een andere opvallende steen is er voor Cortland Hempstead, hoofdwerktuigkundige van het raderstoomschip "Lexington". Op dit luxe passagiersschip ontstond op 13 januari 1840 een brand waarbij 139 van de 143 mensen aan boord verdronken. Het schip voer op dat moment in de Long Island Sound. Van de brand zijn tekeningen gemaakt die niet lang daarna gepubliceerd werden. Een voorbeeld van zo’n afbeelding van het brandende schip is afgebeeld op de grafsteen voor Cortland Hempstead. Hempstead werd 33 jaar oud, maar of hij in Brooklyn geboren is of daar woonde is niet bekend.

De verkoop van Cedar Dell

Toen in 2017 de Reformed Church of Brooklyn het idee naar voren bracht om het oude gedeelte van de grond op Green-Wood te verkopen om daarmee een restauratie van de kerk te financieren, werd dat bij het bestuur van Green-Wood goed ontvangen. Die zat verlegen om meer ruimte voor nieuwe graven. Toen echter in 1865 de verkoop van de grond geregeld werd, was in de akte opgenomen dat terugkoop door het bestuur van Green-Wood tegen dezelfde voorwaarden en kosten plaats zou vinden, inclusief rente. Na 150 jaar kwam dat totaal neer op $ 40.000, niet genoeg om de restauratie te bekostigen. Na overleg kwam men tot een regeling die voor beide partijen gunstig was. Afgesproken werd wel dat de grafmonumenten van het oude kerkhof weer teruggeplaatst zouden worden.

In 2019 werd door Nelson Byrd Woltz Landscape Architects een plan gemaakt om Cedar Dell opnieuw in te richten. De opdracht behelsde niet alleen een herinrichting, maar ook de opgave om de ruimte te kunnen blijven gebruiken voor performance kunsten. Samen met een meer geaccentueerde entree voor het dal is tevens ruimte gecreëerd voor 200 nieuwe graven, verstrooiing van as en behoud van de historische grafmonumenten. In het ontwerp blijft de cirkelvorm een belangrijke rol spelen, maar het dal wordt ook schaduwrijker en aantrekkelijker gemaakt waarbij ook de toegang tot de cirkel niet vergeten wordt.

De stenen zijn in het najaar van 2022 zorgvuldig teruggeplaatst, nu wel met zoveel mogelijk leesbare tekst boven de grond (foto Neela K. Wickremesinghe).

In het plan voor de herinrichting dat het bestuur van Green-Wood daarna uitvoerde, kwamen wederom interessante zaken aan het licht omtrent de oude stenen. Veel grafstenen zaten zo diep in de grond dat het normaal verwijderen haast onmogelijk was. Door een diepe sleuf achter de grafmonumenten te graven konden de stenen vrijgezet worden. Ook op plekken waar geen grafmonumenten leken te staan, kwamen stenen of resten daarvan omhoog. Sommige stenen bleken al eerder hersteld te zijn en sommige stenen hadden nu enig herstel nodig. Dat werd uitgevoerd door de conservator van Green-Wood.

Voor het herstel van sommige grafmonumenten werden bijpassende mortels gebruikt. Hier worden kleurstalen vergeleken (foto Neela K. Wickremesinghe).

Eind 2022 moeten alle oude grafstenen van het oude kerkhof van Brooklyn weer op hun plaats staan.

Met dank aan to Neela K. Wickremesinghe, Architectural Conservator Green-Wood

Header: Prent naar een tekening van de kerk van Brooklyn in 1776 door Elizabeth Sleight (Collectie Brooklyn Museum).

Noten

1. Page 14 in: “History of the First Reformed Protestant Dutch Church of Breuckelen”
2. https://www.thelmagazine.com/2011/11/historical-map-reveals-location-of-brooklyns-native-american-burial-ground/
3. https://nycemetery.wordpress.com/tag/brooklyn-cemeteries/
4. Many sources also speak of 1860 as the year of the purchase of the land.

Literatuur

• The First Reformed Church of Brooklyn (ed.): History of the First Reformed Protestant Dutch Church of Breuckelen: Now known as The First Reformed Church of Brooklyn, 1654-1896, 1896
• Stiles, Henry R.; A History of the city of Brooklyn, including the old town and village of Brooklyn, the town of Bushwick, and the village and city of Williamsburgh, Brooklyn 1867: https://www.panix.com/~cassidy/stilesv1/v1c1/TOC2.html
• Wickremesingh, N.; Cedar Dell Existing Conditions Survey, September 2016

Internet

• The Cedar Dell at Green-Wood Cemetery:
  https://www.nbwla.com/projects/boards/cedar-dell-green-wood-cemetery (accessed 2 August 2022)
• Old First Sells Plots Back To Green-Wood Cemetery:
  https://oldfirstbrooklyn.org/2017/06/22/old-first-sells-plots-back-to-green-wood-cemetery/ (accessed 2 August 2022)
• A Hemmed-In Cemetery Finds a Bit More Space:
  https://www.nytimes.com/2017/06/22/nyregion/a-hemmed-in-cemetery-finds-a-bit-more-space.html (accessed 2 August 2022)

Referentie: SC-USA-004