Fort Kochi - Johannes Wolff (1748-1815) and Catharina Sara Smit (1760-1820)

Veel aanwijzingen over wie er onder begraven liggen, geeft het grafmonument van de familie Wolff niet. Geen voornamen en zelfs de achternaam van de vrouw is niet met zekerheid bekend, noch de plaats waar ze geboren zijn. Ondanks dat ze op de Nederlandse begraafplaats begraven liggen, kan de naam net zo goed duiden op een Engelse, Belgische of Duitse afkomst.

Is er een echtpaar met de achternaam Wolff dat een zoon kreeg op 31 maart 1748 in Kochi? Dat valt niet te controleren, want er is geen doopboek van die jaren. Er leefden diverse mannen met de achternaam (de) Wolf(f) in Kochi in de periode waarin de hier begraven ‘Heer Wolff’ geboren is. Om een paar voorbeelden te noemen: Jacob Wolf, sergeant uit Mannheim (Duitsland), kwam in 1732 aan. Een Carolus Wolf van Alberstad (?) als korporaal in 1739, Justus Wolf uit Hannover (Duitsland) was als sergeant in 1730 aangekomen en in 1748 woonde een Barend Wolf in Kochi. Een trouwboek van Kochi tussen 1740 en 1750 bestaat wel, maar er trouwde in die periode geen man met de achternaam Wolff.

Alleen van Jacob Wolf is bekend dat hij in 1746 samenwoonde met een mestieze vrouw in Cochin.^[ii] Ze hebben geen kinderen en geen slaven. Omdat er verder geen informatie bijstaat is niet te zeggen of het om een ouder echtpaar gaat of om een jong stel. Vanaf 1751 is een doopboek aanwezig. In december 1751 werd een Nicolaas Frederik Wolf gedoopt. Hij is de zoon van ene Wolf die luthers is en een vrouw met als tweede naam Magdalena. Het papier met de rest van de informatie is te ver aangetast om er iets van te kunnen maken. Op 18 maart 1753 werd Helena gedoopt als dochter van een Jacob Wolff, luthers, en Dirkje Jansz Claesz. Doopgetuigen zijn Hans Casper van Thiel en Aletta van den Berg. Op 29 oktober 1754 werd Jacob gedoopt als zoon van Jacob Wolf, luitenant en Detje Magdalena (doorgehaald Jansz) Claasz. Doopgetuigen waren Johan Russel en Helena Susanna Bos. In 1755 is een Jacob Wolff doopgetuige samen met Catharina Andreasz. Hierna wordt hij niet meer genoemd. Theoretisch zou dit om een en de zelfde Jacob kunnen gaan en zou hij ook de vader van de hierboven genoemde weledelen heer Wolff uit 1748 kunnen zijn. Maar hoe was dan de naam van de vrouw van Jacob en nog belangrijker: is er bewijs voor te vinden dat de overleden heer Wolff hun kind was?

Wellicht is hij echter niet in Kochi geboren? De enige man met de achternaam Wolff die ná 1800 nog in Kochi leeft, is een zekere Johannes Wolff, boekhouder geboren in Kochi. Samen met een Sara Catharina Smit komt hij vanaf 20 oktober 1780 in de doopboeken voor als getuige. De laatste keer dat ze in die hoedanigheid genoemd worden, is op 18 december 1803. Hierna stopt het doopboek. Toch is bekend dat zij beiden nog leven in september 1807 als de weduwe van Adriaan Poolvliet overlijdt. Toen kreeg Catharina Sara Smith, als huisvrouw van Johannes Wolff, een ring met diamanten uit de nalatenschap. Omdat Kochi dan alweer 12 jaar eerder is ingenomen door de Engelsen, is er maar weinig Nederlandse administratie meer voorhanden om verder te helpen in deze speurtocht.

De speurtocht omkeren

Als een speurtocht van baby naar oude man niet lukt, dan moet de zoektocht maar andersom van oude man naar baby plaatsvinden. Op zoek naar informatie over Johannes bleek dat hij heel vaak voorkomt in de archieven. Hij wordt veelvuldig genoemd als getuige bij het opstellen van testamenten. Hij moest dus goed een geheim kunnen bewaren. Hij wordt ook regelmatig benoemd tot executeur testamentair. Men heeft dus vertrouwen in hem en veel ouders vertrouwen hem het voogdijschap over hun kinderen toe, ondanks dat hij zelf waarschijnlijk nooit kinderen heeft gekregen. Gelukkig hield de VOC bevorderingen heel goed bij. Daardoor is de loopbaan van Johannes Wolff terug te vinden.

Johannes was werkzaam bij de VOC op het kantoor in Kochi als boekhouder, maar zijn laatst genoemde functie was in 1788 als boekhouder op Porka (Purakkad). In 1790 zal hij weer terug in Kochi zijn gekomen, want de VOC had besloten wegens teruglopende inkomsten alle vestigingen op de kust van Malabar te sluiten op Cochin en Quilon na. Vóór 1788 was Johannes boekhouder in Kochi en dat was hij sinds 1775. Daarvoor was hij vanaf 1769 absoluut assistent voor 24 gulden per maand. Dat jaar nog kwam een plek vrij en werd hij jong assistent met een salaris van 16 gulden per maand. Dat bleef hij een aantal jaren. Bij de aanstelling staat genoteerd dat hij al 9 jaar werkzaam was als soldaat, maar de meeste van die jaren op het schrijfcomptoire dienst heeft gedaan. Hij was als soldaat in dienst getreden in 1756. Hier slaat ernstige twijfel toe. Volgens zijn grafmonument is hij geboren in 1748. Een kind van 8 jaar in dienst van de VOC als soldaat? Dat is onwaarschijnlijk.

Detail van het grafmonument van de familie Wolff (foto René ten Dam, 2020)

Catharina Sara Smith

Dan eerst verder op zoek naar juffrouw Wolff oftewel Catharina Sara Smith. Zij werd gedoopt op 13 april 1760 in Kochi als dochter van Jan Smit en Sara Bos. Doopgetuigen waren Jacob Harsing en Ajella Harmsz. Jan en Sara zijn 29 juli 1759^[iii] getrouwd en dat levert meteen meer informatie op. Jan kwam in 1751 naar Oost-Indië als schieman, is als bootsman werkzaam op de chaloup^[iv] Johanna Catharina.^[v] Sara is de weduwe van dispensier Jan Herman Clausing.^[vi] Ze treden een paar keer op als doopgetuigen, zoals in juli 1765 en mei 1766, maar lijken verder geen kinderen meer gekregen te hebben. Ze blijken in 1777 nog te leven. Ze hebben 1 inlandse vrouw, 4 tot slaafgemaakte mannen en 3 totslaafgemaakte vrouwen en geen inwonende kinderen.^[vii] Op de monsterrol van Jan Smit wordt melding gemaakt van zijn overlijden op 29 augustus 1788, nalatende een weduwe en een dochter. Met deze informatie kon een testament gevonden worden. Het is vlak na hun huwelijk opgemaakt op 29 september 1759. Ze benoemden elkaar tot universeel erfgenaam. Als Jan eerder overlijdt moet Sara 100 zware Hollandse guldens overmaken aan zijn moeder Catharina Smit wonende in Bolsvliet.^[viii] Sara benoemde haar ouders tot erven. Er blijkt nog een verrassing in het testament te zitten als ze elkander over en weer beloven altijd te blijven zorgen voor Jacob Ruis, het zoontje van sergeant Michiel Ruis dat zij hebben aangenomen als hun kind. Catharina Sara is dus niet als enig kind opgegroeid.^[ix] Omdat zij volgens het register van huisgezinnen uit 1777 niet meer bij haar ouders woonde in dat jaar, zou je mogen verwachten dat ze dan al, nog maar 17 jaar oud, getrouwd zal zijn met Johannes Wolff die minstens 13 jaar ouder is. In hetzelfde register van huisgezinnen staat een Johannes Wolff, geboren in Kochi, boekhouder ter secretarie, 1 blanke man, 1 blanke vrouw, 4 totslaafgemaakte mannen, 2 totslaafgemaakte vrouwen en 2 meisjes.^[x] Johannes is dus inderdaad een getrouwd man. Voor mij is dit puzzelstuk ingevuld, maar hoe zit het nu verder met de ouders van Johannes?

Het enige echtpaar dat hiervoor in aanmerking komt is de in 1746 genoemde Jacob Wolff. sergeant, Europese man met en mestieze vrouw. Maar hebben zij ook aantoonbaar een kind gekregen met de naam Johannes en zijn ze identiek aan het echtpaar Jacob Wolff en Dirkje Magdalena Claesz? ^[xi]. Volgens zijn monsterrol kwam Jacob te overlijden op 20 september 1757.^[xii] Ziek te bed liggende maakte Jacob samen met zijn vrouw Dirkje Magdalena Jansz. een testament op. Hun erfgenamen zijn hun vijf zonen die genoemd worden in volgorde van geboorte: Joannes, Nicolaas, Jacob, Dirk en Hendrik.^[xiii]

Ondanks dat de leeftijd van 8 jaar bij de indiensttreding van Johannes blijft schuren, lijkt toch wel dat onze heer Wolff bij deze is geïdentificeerd.

Johannes zou in zijn hoedanigheid als voogd nog een keer op zijn strepen gaan staan en dat veroorzaakte een behoorlijke rel in Kochi.

Noten 

^[i] Ed.: De transcriptie wordt niet altijd correct weergegeven en blijkt veelal te zijn hertaald. Het woord ‘ruhen’ wordt vaak getranscribeerd als ‘rusten’. Dit lijkt te duiden op een Duitstalige oorsprong..

^[ii] Een mesties (Engels: mestee) is een persoon geboren uit een Europese, vaak Spaanse of Portugese, vader en een Indiase moeder of omgekeerd. In bredere zin wordt iedereen van gemengde etnische afkomst wel mesties genoemd.

^[iii] NA 1.11.06.11.506c scan 0176

^[iv] Type boot om schepen binnen te brengen

^[v] NA 1.04.0213054 scans 080-081 Jan Smit van Stalden kwam met de Nieuwe Vijvervreugd van de Kamer Zeeland, voer op de Anna, de Pijlstaart, Mariënbos en Crabbendijke tot maart 1757 en kwam toen in Cochin.

^[vi] NA 1.04.02.6865 scan 0915. Jan Herman Clausing boekhouder en dispensier Cochin,  maakt samen met zijn vrouw Sara Bos van Batavia een testament op 8 oktober 1752. hij is ziek en zwak. Eerder testament januari 1751. op langstlevende . Als hij overlijdt zonder kinderen moet zij een som van 300 realen a 48 st. overmaken aan zijn moeder Johanna Elisabeth Rijmers wed. Clausing woonachtig tot Saltofle in het graafschap Lippe, maar als zij is overleden moet het gaan naar zijn broers en zusters Juliana, Florentina, Jan Adolph en Johanna Clausing. De eerste twee woonachtig tot Amsterdam de anderen bij hun moeder. In haar geval erven haar twee ouders. Hij is in 1742 voor de kamer Amsterdam als soldaat vertrokken voor fl 9,00.

^[vii] NA 1.04.02.12505

^[viii] Bolsvliet is een verdwenen dorp in de omgeving van Heinkenszand in Zeeland.

^[ix] NA 1.11.06.11.1279 scan 0046

^[x] NA 1.04.02.12505 scan 0087

^[xi] Claes is een afgeleide van de voornaam Nicolaas

^[xii] NA 1.04.02.14404 scan 0243 Hij kwam in 1732 naar Oost Indië met de Cornelia als soldaat voor fl 9,00 per maand. Hij was sinds 1740 in Cochin.

^[xiii] Helena is overleden in 1754, Jacob zou in zijn eigen woonhuis op 16 september 1778 overlijden. Hij was chirurgijn, getrouwd maar kinderloos. Hij werd begraven op de begraafplaats. Dirk (ook kinderloos overleden) en Hendrik zijn waarschijnlijk in 1755 en 1756 geboren, maar het doopboek van 1755 is maar deels bewaard en die van 1756 en 1757 ontbreken.